.png)
Kinh nghiệm bảo vệ đồ án tốt nghiệp -GS. Nguyễn Đình Cống
Đây là bài viết về kinh nghiệp bảo vệ đồ án tốt nghiệp trên FB của giáo sư Nguyễn Đình Cống.
Xin mời các bạn tham khảo bài viết từ kinh nghiệm quý giá của thầy:
"Để giúp các bạn cách thức bảo vệ đồ án tốt nghiệp, tôi đã dăng bài “ Thuyết trình khoa học “ và câu chuyện vui, có tính phê phán “ chàng họ Cao bảo vệ đồ án”. ( trích từ sách PP luận NCKH và sáng tạo ). Sau đây tôi viết vài ý kiến về việc chuẩn bị , trình bày và trả lời các câu hỏi trong khi bảo vệ ĐATN ( lấy thí dụ ngành Xây dựng dân dụng ).
Bảo vệ là trình bày cho Hội đồng chấm ĐA nghe và đánh giá. Vậy trước hết phải biết qua về HĐ. Trước đây thầy thấy chỉ có 1 loại, nhưng hiện tại thấy có 2. Đó là HĐ nghiêm chỉnh và HĐ gà mờ. HĐ nghiêm chỉnh gồm phần lớn các thầy có đủ 2 điều kiện là trình độ và trách nhiệm ( thể hiện bởi việc chú ý lắng nghe, có thiện chí khi đặt câu hỏi và có nhận xét đúng….). HĐ gà mờ gồm phần lớn ( hoắc toàn bộ ) các thầy thiếu một trong 2 điều kiện trên ( chủ yế là thiếu trách nhiệm, thể hiện bởi việc không chú ý nghe, đặt câu hỏi không phù hợp, đánh giá không đúng…) ( ngoài ra còn một loại HĐ thứ 3 là HĐ đểu nhưng rất ít gặp trong ĐATN ). Những điều tôi trình bày sau đây là để bảo vệ với HĐ nghiêm chỉnh ( nếu gặp phải HĐ gà mờ sẽ nói sau ). Trước hết phải xác định mục đích của việc bảo vệ ĐATN. Thường có 2. Một là để kết thúc ĐA, có được điểm.Hai là để tập dượt, thực hành khả năng thuyết trình khoa học ( là một dịp may để tập luyện, thực hành). Tuỳ vào điều kiện, khả năng… mà bạn có thể đặt 2 mục tiêu ngang nhau hoặc có một cái nặng hơn.. Bạn làm ĐA trong 3- 4 tháng mà chỉ được trình bày trong vòng 12 đến 15 phút, vậy bạn phải suy nghĩ, lựa chọn và sắp xếp nội dung.( các điều sẽ trình bày ) cho đúng, cho hay, cho thuyết phục. Trước hết hãy tự đặt câu hỏi : HĐ nghiêm chỉnh muốn hoặc không muốn nghe cái gì ?. Theo thầy thì HĐ muốn nghe để biết các bạn đã suy nghĩ như thế nào, đã tự làm được những gì cụ thể và tự mình đánh giá kết quả công việc. Như vậy cần trình bày rõ ràng những suy nghĩ và việc làm cụ thể chứ không nói những điều chung chung, không nhắc lại các nguyên lý, không nhắc lại các lời giảng hoặc các câu trong giáo trình. Phải suy nghĩ để tìm ý. Khi định nêu ý nào thì phải tự hỏi : liệu ý này HĐ có muốn nghe không, nếu HĐ không muốn nghe thì phải kiên quyết loại bỏ, tìm ý khác. Phải để nhiều công sức vào việc chuẩn bị, ghi các ý ra giấy, xem đi, xét lại, loại bỏ hết những ý chung chung, không có thông tin, ai cũng biết rồi, không muốn nghe, chỉ giữ lại những ý thật cần thiết, cụ thể. Có được dàn ý rồi còn phải tập trình bày để khống chế thời gian và thuộc được thì càng tốt.
Sau đây tôi thử nêu một thí dụ để tham khảo, chỉ tham khảo thôi chứ đừng lấy đó làm mẫu mực, mỗi người phải tự nghĩ ra cách của riêng mình.
Sau khi treo đầy đủ các bản vẽ phải chờ, chỉ bắt đầu khi chủ tịch HĐ cho phép.Phân phối thời gian đại khái như sau : phần kiến trúc 3 phút, kết cấu và thi công mỗi phàn 5-6 phút.
Bắt đầu : Kính thưa HĐ.Đề tài của em là công trình……. Có những đặc điểm sau : mục đích sử dụng là…., khu đất xây dựng tại….. Qui mô công trình : dài…., rộng…., cao….., có/ không có tầng hầm….. Mặt chính công trình ….( chỉ vào bản vẽ ). Mặt bàng tầng 1 như sau ( vừa nói vừa chỉ vào bản vẽ ) : cửa chính…, …các phòng…,…Tầng điển hình….., Mái….( hệ thống thoát nước mưa từ mái )..Vấn đề giao thông trên mặt bằng ( hành lang… ) và theo phương đứng ( cầu thang…., bố trí tại…… ), thoát người khi cháy…..Một số đặc điểm kiến trúc có liên quan đến kết cấu ( nhịp rộng, công xôn, tầng hầm…..)
Về kết cấu: Giải pháp kết cấu tổng thể của toàn nhà là …..( nhà tấm, nhà khung, nhà kết hợp, nhà lõi cứng….). Bố trí hệ khung như sau… ( khung ngang, khung dọc, hệ không gian…). Bố trí các vách cứng, lõi cứng như sau…, .Đánh giá về ổn định tổng thể của nhà theo phương ngang ( dựa vào cái gì ), theo phương dọc…..
Nhiệm vụ được giao là thiết kế… ( sàn tầng…., khung trục…, móng….).Phương án sàn được chon là…., kích thước ô sàn….., chon chiều dày bản sàn bằng …. ( đều nhau hay có thay đổi… ). Tải trọng …….kN / m2.., tính được M lớn nhất ở tại….. bằng …… kNm, tính được cốt thép…….cm2, bôt trí phi…., a= ………, cốt thép chịu M âm…, cốt thép cấu tạo…. Tại các ô khác của sàn, bố trí cốt thép……..Tính khung. Sơ đồ kung phẳng ( hay không gian ), vì sao. Sơ bộ chọn kích thước. Cột, tinh gần đung được lực N= …..kN, tính ra tiết diện cột ….x…..cm. Theo chiều cao thay đổi như sau…… Dầm, nhịp…..m, chọn chiều cao…, bề rộng. Tải trọng tác dụng gồm tải trọng đứng ( chuyền vào khung theo…..), tải trọng gió… ( tĩnh động, phân phối….); tải trọng động đất… ( theo tiêu chuẩn…., tình được…., chu kỳ giao động….). Tính cốt thép cột, …, kết quả…, bố trí, cấu tạo ( đã tính ….đoạn cột ), thay đổi cốt thép trong toàn cột như sau….. Tính dầm, Tổ hợp được M lớn nhất tại…, tính được cốt thép…., bố trí cốt thép chịu M dương như sau…., cốt thép chịu M âm ( cắt thanh số …tại…, giữa dầm còn…..). Lức cắt lớn nhất ……kN, tính được cốt thép đai….., bố trí…….
Về nền móng: Mặt cắt địa chất như sau……. Chọn phương án móng….., lý do. Bố trí mặt bằng móng như sau……Chọn kích thước cơ bản…..Sức chịu tải mỗi cọc….. Tại chân cột…..có N=…., M=…., tính được số cọc…., bố trí như sau…..( luôn luôn kết hợp chỉ trên bản vẽ ). Kích thước đài cọc…., bố trí cốt thép trong đài…..
Về thi công. Nhiệm vụ được giao…..( thi công đất, đổ bêtông khung, sàn, hoàn thiện, lập mặt bằng, lập tổng tiến độ….).Đặc điểm thi công đất…., chọn máy…., đường đi của máy…., số ca máy. Kết hợp đào thu công ở….., lượng đất đào….., số nhân công. Thi công móng……. Thi công bê tông. Thiết kế ván khuôn….., giáo chống……, cách vận chuyển vữa…., đổ bêtông….., cách phối hợp thi công giữa các tầng…., thời gian thi công mỗi tầng….., việc tháo khuôn, tháo chống. ….Lập tổng tiến độ. Dùng phương pháp….., tính toán các công việc và bố trí …….., biểu đồ nhân lực….( nhân lực lúc nhiều nhất….), tổng thời gian thực hiện…..
Kính thưa HĐ, em đã trình bày xong.( không cần nói thêm gì hết ).
Trong lúc trình bày nếu thuộc được các số liệu thì tốt, nếu không nhớ kỹ, có thể ghi ra giấy và xem. Không cấm việc dùng giấy để ghi các ý và số liệu. ( Chỉ không nên viết sẵn bài ra giấy rồi đọc ). Phải chuẩn bị bút, giấy để ghi các câu hỏi và phải hiểu được nội dung chính của câu hỏi. Nếu chưa nắm bắt được ý thầy muốn hỏi gì thì có thể xin giải thích hoặc hỏi lại cho rõ. Chỉ nên trả lời khi đã hiểu rõ câu hỏi. Nếu gặp câu hỏi ra ngoài phạm vi đồ án mà mình chưa biết thì cứ thú nhận là chưa có điều kiện tìm hiểu, không nên trả lời bừa, không chắc chắn là đúng hay sai.. Nên tập hợp các câu hỏi thành nhóm vấn đề : kiến trúc, kết cấu, nền móng, thi công… và trả lời theo các nhóm đó.
Quan trọng nhất trong lúc trình bày , bảo vệ là lòng tự tin, không sợ gì cả ( ai làm gì mà sợ…). Để có tự tin thì mấu chốt là phải nắm vững những điều đã suy nghĩ, đã làm ( Nếu có một vài chỗ nắm chưa kỹ thì phải hỏi bạn bè, thầy hướng dẫn trước ). Trước hết cần nắm vững những điều đã làm, nắm được những kiến thức cơ bản. Khi chưa nắm vững những thứ trên thì chớ vội tìm hiểu những điều khó, vượt ra ngoài chương trình. Những câu hỏi khó về lý thuyết và thực tế các thầy thường chỉ hỏi SV giỏi ( để xem có đáng cho điểm 10 hay không ). Các SV trung bình chưa nên tìm hiểu các câu hỏi khó. Không ai đánh giá SV là kém khi không trả lời được câu hỏi khó mà sẽ bị đánh giá kém khi không trả lời được câu hỏi dễ, liên quan đến kiến thức cơ bản.
Trên đây tôi trình bày hết sức vắn tắt, các bạn có thể tham khảo theo phương hướng đó để chuẩn bị và bảo vệ ( trước HĐ nghiêm chỉnh ). Nếu gặp phải HĐ gà mờ mà mình cứ xem là nghiêm chỉnh để chuẩn bị thì cũng tôt chứ sao, chuẩn bị tốt là cho mình chứ có phải cho HĐ đâu. Bạn nào muốn tìm hiểu biện pháp đối phó với HĐ gà mờ xin đăng ký để được hướng dẫn riêng.Sau đây tôi thử nêu một thí dụ để tham khảo, chỉ tham khảo thôi chứ đừng lấy đó làm mẫu mực, mỗi người phải tự nghĩ ra cách của riêng mình.Sau khi treo đầy đủ các bản vẽ phải chờ, chỉ bắt đầu khi chủ tịch HĐ cho phép.Phân phối thời gian đại khái như sau : phần kiến trúc 3 phút, kết cấu và thi công mỗi phàn 5-6 phút.Bắt đầu :
HƯỚNG DẪN TRÌNH BÀY SƠ BỘ NỘI DUNG ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP NGÀNH XÂY DỰNG DÂN DỤNG
Kính thưa HĐ. Đề tài của em là công trình…….
Có những đặc điểm sau : mục đích sử dụng là…., khu đất xây dựng tại…..
Qui mô công trình : dài…., rộng…., cao….., có/ không có tầng hầm…..
Mặt chính công trình ….( chỉ vào bản vẽ ).
Mặt bằng tầng 1 như sau (vừa nói vừa chỉ vào bản vẽ ): cửa chính…, …các phòng…,…Tầng điển hình….., Mái….( hệ thống thoát nước mưa từ mái )…
Vấn đề giao thông trên mặt bằng ( hành lang… ) và theo phương đứng ( cầu thang…., bố trí tại…… ), thoát người khi cháy…..Một số đặc điểm kiến trúc có liên quan đến kết cấu ( nhịp rộng, công xôn, tầng hầm…..). Về kết cấu. Giải pháp kết cấu tổng thể của toàn nhà là …..( nhà tấm, nhà khung, nhà kết hợp, nhà lõi cứng….). Bố trí hệ khung như sau… ( khung ngang, khung dọc, hệ không gian…). Bố trí các vách cứng, lõi cứng như sau…,
.Đánh giá về ổn định tổng thể của nhà theo phương ngang ( dựa vào cái gì ), theo phương dọc…..Nhiệm vụ được giao là thiết kế… ( sàn tầng…., khung trục…, móng….).
Phương án sàn được chon là…., kích thước ô sàn….., chon chiều dày bản sàn bằng …. ( đều nhau hay có thay đổi… ). Tải trọng …….kN / m2.., tính được M lớn nhất ở tại….. bằng …… kNm, tính được cốt thép…….cm2, bôt trí phi…., a= ………, cốt thép chịu M âm…, cốt thép cấu tạo…. Tại các ô khác của sàn, bố trí cốt thép……..
Tính khung. Sơ đồ khung phẳng ( hay không gian ), vì sao? Sơ bộ chọn kích thước. Cột, tinh gần đung được lực N= …..kN, tính ra tiết diện cột ….x…..cm. Theo chiều cao thay đổi như sau…… Dầm, nhịp…..m, chọn chiều cao…, bề rộng. Tải trọng tác dụng gồm tải trọng đứng ( chuyền vào khung theo…..), tải trọng gió… ( tĩnh động, phân phối….); tải trọng động đất… ( theo tiêu chuẩn…., tình được…., chu kỳ giao động….).
Tính cốt thép cột, …, kết quả…, bố trí, cấu tạo ( đã tính ….đoạn cột ), thay đổi cốt thép trong toàn cột như sau….. Tính dầm, Tổ hợp được M lớn nhất tại…, tính được cốt thép…., bố trí cốt thép chịu M dương như sau…., cốt thép chịu M âm ( cắt thanh số …tại…, giữa dầm còn…..). Lực cắt lớn nhất ……kN, tính được cốt thép đai….., bố trí…….
Về nền móng. Mặt cắt địa chất như sau……. Chọn phương án móng….., lý do. Bố trí mặt bằng móng như sau……Chọn kích thước cơ bản…..Sức chịu tải mỗi cọc….. Tại chân cột…..có N=…., M=…., tính được số cọc…., bố trí như sau…..( luôn luôn kết hợp chỉ trên bản vẽ ). Kích thước đài cọc…., bố trí cốt thép trong đài…..
VỀ THI CÔNG: Nhiệm vụ được giao…..( thi công đất, đổ bêtông khung, sàn, hoàn thiện, lập mặt bằng, lập tổng tiến độ….).Đặc điểm thi công đất…., chọn máy…., đường đi của máy…., số ca máy. Kết hợp đào thu công ở….., lượng đất đào….., số nhân công. Thi công móng……. Thi công bê tông. Thiết kế ván khuôn….., giáo chống……, cách vận chuyển vữa…., đổ bêtông….., cách phối hợp thi công giữa các tầng…., thời gian thi công mỗi tầng….., việc tháo khuôn, tháo chống. ….
LẬP TỔNG TIẾN ĐỘ: Dùng phương pháp….., tính toán các công việc và bố trí …….., biểu đồ nhân lực….( nhân lực lúc nhiều nhất….), tổng thời gian thực hiện…..
Kính thưa HĐ, em đã trình bày xong đồ án tốt nghiệp của em, trong quá trình làm có gì sai xót em xin được lắng nghe ý kiên .
Trong lúc trình bày nếu thuộc được các số liệu thì tốt, nếu không nhớ kỹ, có thể ghi ra giấy và xem. Không cấm việc dùng giấy để ghi các ý và số liệu. ( Chỉ không nên viết sẵn bài ra giấy rồi đọc ). Phải chuẩn bị bút, giấy để ghi các câu hỏi và phải hiểu được nội dung chính của câu hỏi. Nếu chưa nắm bắt được ý thầy muốn hỏi gì thì có thể xin giải thích hoặc hỏi lại cho rõ. Chỉ nên trả lời khi đã hiểu rõ câu hỏi. Nếu gặp câu hỏi ra ngoài phạm vi đồ án mà mình chưa biết thì cứ thú nhận là chưa có điều kiện tìm hiểu, không nên trả lời bừa, không chắc chắn là đúng hay sai.. Nên tập hợp các câu hỏi thành nhóm vấn đề : kiến trúc, kết cấu, nền móng, thi công… và trả lời theo các nhóm đó. Quan trọng nhất trong lúc trình bày , bảo vệ là lòng tự tin, không sợ gì cả ( ai làm gì mà sợ…). Để có tự tin thì mấu chốt là phải nắm vững những điều đã suy nghĩ, đã làm ( Nếu có một vài chỗ nắm chưa kỹ thì phải hỏi bạn bè, thầy hướng dẫn trước ). Trước hết cần nắm vững những điều đã làm, nắm được những kiến thức cơ bản. Khi chưa nắm vững những thứ trên thì chớ vội tìm hiểu những điều khó, vượt ra ngoài chương trình. Những câu hỏi khó về lý thuyết và thực tế các thầy thường chỉ hỏi SV giỏi ( để xem có đáng cho điểm 10 hay không ). Các SV trung bình chưa nên tìm hiểu các câu hỏi khó. Không ai đánh giá SV là kém khi không trả lời được câu hỏi khó mà sẽ bị đánh giá kém khi không trả lời được câu hỏi dễ, liên quan đến kiến thức cơ bản.Trên đây tôi trình bày hết sức vắn tắt, các bạn có thể tham khảo theo phương hướng đó để chuẩn bị và bảo vệ ( trước HĐ nghiêm chỉnh ).
